Rượu Cần Tây Nguyên là đặc sản trứ danh của vùng đất Tây Nguyên – nơi có nhiều dân tộc anh em cùng sinh sống. Rượu Cần còn là một nét văn hóa, thể hiện tính cộng đồng của con người. Uống một ngụm rượu cần Tây Nguyên như cảm được vị của vùng đất đầy nắng gió.
Rượu Cần – loại rượu duy nhất không uống bằng ly
Đây là nét độc đáo nhất của loại rượu này. Người ta không dùng ly để uống như những loại rượu khác, mà dùng ống hút để hút từng ngụm. Điểm đặc biệt nữa là, rượu cần Tây Nguyên không phải là thức uống giải sầu, chén tạc chén thù hay tứ hảu giai huynh đệ như những loại rượu khác mà là uống trong cộng đồng, thể hiện tình đoàn kết của một cộng đồng người cùng nơi sinh sống hoặc để tiếp khách quý phương xa.
Uống rượu Cần Tây Nguyên đã trở thành nét văn hóa và rượu cần cũng trở thành món đặc sản đặc biệt thu hút du khách khi đến Tây Nguyên. Ở các buôn làng dân tộc ở Đắc Lắc, Đắc Nông, Đà Lạt, mỗi khi có dịp hội làng, người ta thường thấy ché rượu Cần “chình ình” giữa bàn tiệc, nổi bật hơn hẳn những thứ khác, kể cả những món ăn ngon, đầu dê, đầu lợn.
Khi vào tiệc, mọi người cùng say sưa bên ché rượu cần, bếp lửa bập bùng và những điệu múa, điệu nhảy truyền thống của mình. Mọi người cùng uống chung 1 chum rượu cần và nhâm nhi đồ mồi, không có chuyện mời anh, mời chú, khích tướng nhau uống nhiều hay ít mà họ trò chuyện với nhau về việc làm ăn, hoặc kể chuyện cho nhau nghe.
Cách làm rượu cần Tây Nguyên
Để làm rượu cần ngon bí quyết nằm ở chỗ bánh men phải chất, và để được điều đó, công đoạn tìm nguyên liệu hơi khó.
Bánh men là một hỗn hợp gồm bột gạo, bột cây đòng, xác cây amazut và nước cây amazut được làm thành từng bánh. Sau đó, người ta đêm ủ 2-3 ngày và tiếp tục phơi nắng từ 3-5 ngày.
Nguyên liệu chính để làm rượu cần là rượu nương (còn gọi là lúa sườn đồi) kết hợp với một số hạt ngũ cốc khác. Đem rượu nương nấu thành cơm, sau khi chín thì để nguội và trộn với bột men và trấu tạo thành hỗn hợp tơi xốp.
Ủ hỗn hợp trên trong 1 ngày đêm để vi sinh vật lên men và bắt đầu cho vào chum, cứ mỗi lớp bánh men thì rải một lớp vỏ trấu lên để thoáng khí và lọc rượu. Sau đó, đậy thật kín chum và để từ 10-15 ngày thì dùng được, không thì cứ để lâu, càng lâu rượu càng ngon. Thêm nữa, nếu chôn chum dưới đất thì hương vị rượu cần càng thấm hơn vì theo quan niệm của người Tây Nguyên khi chôn rượu dưới lòng đất sẽ hấp thụ được cả ngũ hành: kim, mộc, thủy, hỏa, thổ.
Uống rượu cần Tây Nguyên đúng cách thế nào?
Nếu bạn được người thân tặng một ché rượu cần làm quà phương xa, chắc bạn sẽ băn khăn làm sao để uống rượu cần đúng cách, hay uống rượu cần như thế nào cho ngon và khác với cách uống rượu thông thường ra sao.
Mỗi ché rượu cần thường kèm theo một “cần” dùng để hút (nôm na là một ống hút) được làm bằng cây triêng phơi khô và làm rỗng ruột, chỉ ở vùng Tây Nguyên mới có.
Bước 1: Cắm “ống hút” đến tận đáy ché rượu cần
Bước 2: Đổ nước đầy bình, có thể dùng nước uống đóng thùng cho tiện, rồi lắc nhẹ và chờ khoảng 10 phút
Bước 3: hút một hơi khi rượu đến đầu lưỡi, sau đó “vận nội công” hút một hơi thật dài thành một ngụm lớn. Từ từ khà ra, bạn sẽ cảm nhận được hơi nóng bắt đầu xông vào mũi, lồng ngực và khoang miệng. Rượu cần Tây Nguyên không có nồng độ cao đến nỗi cảm nhận được dòng chảy vào họng như rượu Bàu Đá – Bình Định nhưng cái thú chính là chỉ cần 1 hơi bạn đã bắt đầu thấy “nóng trong người” ở nhiều giác quan khác nhau.
Bước 4: Sau khi nước hết, có thể châm nước thêm cho đến khi rượu nhạt thì thôi.
